سلامت قبل از زمان بارداری به منظور حفظ جنین و سلامت مادر بسیار مهم است.
به همین دلیل رعایت نکات بهداشتی و مراقبت های پیش از بارداری سلامت نوزاد و مادر را ارتقا می دهد.
و باعث کاهش استرس خانواده ها می شود.
بهبود سلامت قبل از بارداری موجب افزایش سلامت در دوران باردار شده و درنتیجه پیشآگهی حاملگی را بهبود میبخشد.
بیماریهای قبل از بارداری:
عدهای از خانمهای در سنین بارداری از بیماریهای مختلف مزمن رنج میبرند و نیز در تماس با موادی هستند که میتوانند اثرات سوء روی بارداری آنها داشته باشند و موجب سقط، مرگ نوازد ناهنجاریهای مادرزادی و دیگر عوارض شوند.
بیماریهایی مانند آسم، بیماری قلبی، فشارخون، دیابت، اختلالات تیروئید، چاقی یا افزایش وزن، پوسیدگی دندان و دیگر بیماریهای دهان که این موارد منجر به پیدایش عوارض در مادر و نوزاد میگردد.
رفتارهای پرخطر مانند سیگار کشیدن موجب کمبود وزن هنگام تولد میشود ابتلا به بیماریهای مقاربتی مثل ایدز و مصرف مواد مخدر موجب عوارض سوء حاملگی میگردند.
سلامت دوران قبل از بارداری اهمیت ویژهای دارد زیرا بسیاری از رفتارها و تماسهایی که منجر به عوارض در تکامل و رشد بعدی جنین میگردد بیشترین اثرات سوء را در اوایل حاملگی میگذارند که قبل از مراجعه برای دریافت مراقبت بارداری است و یا حتی شخص نمیداند که حامله هست.
در هفتههای اول (52 روز اول بارداری ) تماس با الکل، تنباکو و دیگر داروها و عدم دریافت ویتامینهای لازم ( اسیدفولیک ) و خطرات محل کار میتواند عوارض سوء روی تکامل جنین و نوزاد و عوارض سوء حاملگی برای مادر بگذارد.
اثرات مؤثر بسیاری از دخالتها برای کاهش عوارض سوء ثابتشدهاند که شامل مصرف اسیدفولیکدر کاهش نقایص سیستم عصبی کنترل مناسب دیابت، واکسیناسیون برای سرخجه و هپاتیت، ترک سیگار و الکل است .
ارتباط مستقیمی بین بهداشت دهان مادر و پیشآگهی حاملگی وجود دارد.
کرمخوردگی دندانهای مادر موجب افزایش خطر زایمان زودرس و کمبود وزن زمان تولد نوزاد میگردد.
اجرا مراقبتهای پیش از بارداری شامل موارد زیر است:
1 – گرفتن شرححال: در مورد سابقه بارداری و زایمان قبلی، نسبت خویشاوندی با همسر، بیماری و ناهنجاری، اختلالات روانی، رفتارهای پرخطر، اعتیاد، مصرف سیگار، رژیم غذائی خاص
2 – معاینه بالینی:
اندازهگیری قد و وزن، کنترل فشارخون، معاینه دهان و دندان، تیروئید، قلب، ریه، پوست، پستانها، شکم، اندامها و دستگاه تناسلی.
3 – آزمایشها و سونوگرافی:
شامل آزمایش خون ازنظر کمخونی، دیابت و …… ، آزمایش ادرار، پاپ اسمیر و انجام سونوگرافی در صورت نیاز.
4– آموزش و مشاوره:
شامل آموزش بهداشت فردی، بهداشت روان، بهداشت دهان و دندان، تغذیه، عدم مصرف مواد مخدر، سیگار، توصیهها و مراقبتهای ضروری در صورت داشتن شغل سخت و سنگین، زمان قطع روش پیشگیری از بارداری و زمان مناسب باردارشدن .
5- تجویز اسیدفولیک و یا یدو فولیک.
6 – ایمنسازی:
تجویز واکسن سرخجه و توأم بزرگسال در صورت نیاز.
در مشاورههای قبل از بارداری تأثیرات بیماری مادر بر روی حاملگی و نوزاد آینده و نیز تأثیرات حاملگی روی سلامت مادر موردبحث قرار میگیرد. به علت آنکه ممکن است یک بیماری در طول حاملگی شدت یافته و یا از شدتش کاسته شود.
فرد میتواند برای باردارشدن و یا اجتناب از آن تصمیم بگیرد و برای حذف و یا کاهش تأثیرات عوامل خطر و اجتناب از عوارض سوء حاملگی توصیهها و مداخلات لازم صورت گیرد.
بهعنوانمثال:
* دریافت اسیدفولیک برای کاهش نقصهای لوله عصبی
* ترک سیگار
* درمان عفونتها ( عفونت ادراری ، کلامیدیاها و یا دیگر بیماریهای مقاربتی
* واکسیناسیون سرخجه
* تغییر رژیم غذائی برای کاهش یا افزایش وزن
* تغییر داروهای ناهنجاری زا به داروهای مطمئنتر و با عوارض کمتر در خانمها با بیماریهای مزمن مثل داروهای ضد فشارخون ، داروهای ضد انعقاد و نیز کنترل قند خون قبل از بارداری در خانمهای دیابتی
* تصحیح کمبودهای ویتامینی یا کمخونی
* بهبود رفتارهای تغذیهای
افرادی که نیاز بیشتری به مشاوره مراقبت پیش از بارداری دارند:
خانمهایی که نیاز بیشتری به مشاوره و مراقبت پیش از بارداری دارند شامل خانمهای با حاملگیهایی با عوارض قبلی و با خطر بیماریهای ژنتیکی، خانمهای با بیماریهای مزمن و یا مصرف داروها میباشند.
با انجام مشاوره و مراقبت پیش از بارداری و بهبود نتیجه حاملگی و پیشگیری از عوارض سوء آن نظیر وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس، و ناهنجاریهای مادرزادی جلوگیری میکند.