یبوست چیست و چگونه درمان می شود؟

یبوست یکی ازبیماری های گوارشی است که بیشتر افراد حتی نوزادان از آن رنج می برند واقعیت این است وقتی دچار یبوست می شوید احساس درد و سنگینی در شکم می کنید که به دلیل تجمع مدفوع در روده است و این اصلا برای سلامتی خوب نیست پس باید برای تخلیه یبوست و مدفوع تجمع شده در این عضو حساس راهی اصولی وجود داشته باشد . 

به طور کل مدفوع در روده بزرگ تجمع پیدا می کند عضوی که هضم را تسهیل کرده بنابراین بستگی به بدن ما دارد که سیستم گوراش چگونه عمل کند. هنگامی که روده بزرگ پاکسازی نشده است، ما برخی از علائم مانند خستگی، بوی بد دهان، سردرد، یبوست، التهاب شکم، سیستم ایمنی ضعیف، درد معده، کاهش اشتها، اسهال، تهوع و سرگیجه را در خود مشاهده می کنیم دراین شرایط روده باید مراقبت و پاکسازی شود.

وقتی احساس سنگینی و پف کردگی می کنید، می خواهید خیلی زود بهتر شوید و دنبال راهی می گردید که شکم تان زودتر کار کند مشکل یبوست می تواند مزمن و یا تنها گاهی اوقات پیش بیاید. شاید برای بهبودی تان از داروهای شیمیایی خسته شده باشید و به دنبال داروی گیاهی برای درمان یبوست تان بگردید، که در این مقاله ما داروهای گیاهی را برایتان معرفی می کنیم.

عامل ایجاد یبوست چیست؟

یبوست معمولا به دلیل اختلالات عملکردی روده رخ میدهد تا مشکلات ساختاری. علل اصلی و عمده یبوست شامل موارد زیر میباشد:

• دریافت میزان ناکافی آب روزانه
• ناکافی بودن فیبر در رژیم غذایی
• تغییر رژیم غذایی معمول و روتین، مثلا در مسافرت
• عدم تحرک کافی و ورزش نکردن
• مصرف میزان زیاد محصولات لبنی در روز
• استرس
• نگهداشتن و عدم دفع در مواقعی که احساس میکنید باید دفع کنید
• استفاده زیاد از ملین ها که در طولانی مدت حرکات روده را تضعیف میکنند
• هایپوتیروئیدیسم یا کم کاری تیروئید
• بیماریهای عصبی مثل MS (اسکلروز چندگانه) و پارکینسون
• مصرف داروهای حاوی کلسیم و آلومینیوم
• قرصهای ضد افسردگی و قرص آهن
• دپرس بودن و افسردگی
• اختلالات گوارشی و تغذیه ای
• بارداری
• سندرم روده تحریک پذیر (Irritable bowel syndrome)
• سرطان کولون                                                                                                    در موارد بسیار معدود هم عدم عصب رسانی کافی به ماهیچه های روده باعث بوجود آمدن یبوست میشود.

علائم یبوست

• مدفوع سخت
• بیش از حد زور زدن برای به حرکت در آوردن روده ها
• احساس اینکه نمی توانید روده ها را کاملا خالی کنید
• نیاز به کمک برای تخلیه رکتوم
• درد شکمی
• حالت تهوع و پف کردگی است

تاثیر داروهای گیاهی در درمان یبوست

پیدا کردن داروهای گیاهی برای درمان یبوست ساده است. در واقع بسیاری از ملین ها بدون نیاز به نسخه، حاوی ترکیبات گیاهی هستند. گیاهان ملین به حرکت روده کمک می کنند و باعث خارج شدن مدفوع از بدن می شود. همچنین اضافه کردن فیبر و مایعات به برنامه غذایی افرادی که یبوست دارند، ضروری است.

داروهای گیاهی برای درمان یبوست

1- ارجنگ

ارجنگ یکی از گیاهان دارویی شناخته شده با خاصیت ملین است که از عصاره پوستِ درختی با همین نام گرفته می شود. این عصاره باعث تحریک روده می شود تا به حرکت در آید. استفاده کوتاه مدت از آن، معمولا برای بدن به خوبی قابل تحمل است اما ممکن است باعث بروز دردهای شکمی شود. علاوه بر این، استفاده بلند مدت از این گیاه، می تواند منجر به مشکلاتی برای کبد شود که دامنه این مشکلات از ناراحتی های خفیف تا از دست دادن کبد را در بر می گیرد.

2- اسفرزه

اسفرزه فیبر طبیعی ملین است که به سفت شدن مدفوع کمک می کند. اسفرزه معمولا برای درمان یبوست مزمن مورد استفاده قرار می گیرد و ممکن است با دیگر ملین های طبیعی و مصنوعی ترکیب شود. این دارو ممکن است عوارض جانبی از قبیل واکنش آلرژیک، حالت تهوع، معده درد و استفراغ داشته باشد.

3- ریواس

این گیاه نیز هم در پخت و پز و هم به صورت مستقیم برای از بین بردن یبوست استفاده می شود. این گیاه فقط باید به صورت کوتاه مدت مورد استفاده قرار بگیرد.

4- سنا

سنا برای درمان یبوست و خالی کردن روده، قبل از برخی از روش های پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد. تاثیر میوه این گیاه از برگ آن خفیف تر است. سنا را باید به صورت کوتاه مدت و اندازه که پزشک تعیین می کند استفاده کنید. استفاده بلند مدت و اندازه بالای آن می تواند به کبد آسیب وارد کند.

5- نارون آمریکایی

این گیاه، سابقه بلند مدتی در درمان یبوست دارد. باعث تحریک اعصاب دستگاه گوارش و تولید مخاط می شود و یبوست را التیام می دهد. نارون آمریکایی حاوی مواد چسبنده ای است که مسیر گوارشی را می پوشاند. در نتیجه ممکن است جذب برخی داروهایی را که همراه با آن استفاده می شود کاهش دهد.

6- برگ درخت زبان گنجشک

برگ‌های درخت زبان گنجشک صاف و سبز تیره هستند. بو و عطر این برگ‌ها تا حدودی شبیه به چای سبز است. می‌توان این برگ‌ها را به طور دست‌نخورده یا پاک‌کرده خشک کرد یعنی بدون ساقهٔ میانی. خشک کردن برگ‌ها باید بلافاصله بعد از چیدن باشد. از این برگ‌ها به صورت دمنوش استفاده می‌کنند. به این صورت که یک نوک انگشت از برگ‌های خشک را در یک فنجان کوچک آب در حال جوش ریخته و به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید. درخت زبان گنجشک باعث سهولت عمل دفع شده و روده‌ها را تحریک می‌کند. توصیه می‌کنیم چندین هفته از این گیاه استفاده کنید. البته می‌توانید متناسب با مشکلتان با پزشک داروساز مشورت کنید تا میزان مصرفتان را مشخص کند. خوشبختانه تاکنون مواردی برای عوارض جانبی این گیاه ذکر نشده است.

7- ریشه گل ختمی

گل ختمی از آن «جامهٔ مخملی»‌اش گرفته تا در ترکیب تمام بخش‌هایش سرشار از موسیلاژ است برای همین هم یکی از ملین‌های طبیعی محسوب می‌شود. می‌توانید از ریشهٔ خردشدهٔ آن دمنوش تهیه کنید و یا اینکه آن را بجوید. مورد منع مصرفی برای این گیاه وجود ندارد اما اگر شما مشکل خاصی دارید قبل از مصرف حتماً با پزشکتان مشورت کنید.

8- بارهنگ

بارهنگ یکی از آن گیاهان معروف و با خاصیت است. مصرف آن به صورت دمنوش با یبوست مقابله می‌کند. می‌توانید یک نوک انگشت از برگ‌های خشک این گیاه را در یک فنجان آب جوش دم و میل کنید. همچنین می‌توانید برگ‌های تازه آن را داخل سالاد ریخته و مصرف کنید.

میوه‌ها و سبزیجات ضد یبوست

 مصرف میوه و سبزیجات (از همه نوع) به مقابله با یبوست کمک می‌کند. بهترین حالت این است که میوه‌ها را با پوست میل کنید. تا جایی که امکان دارد از میوه‌ها و سبزیجات ارگانیک استفاده کنید.توجه داشته باشید که در بین میوه‌ها و سبزیجات برخی خواص ملینی بالایی دارند مانند کیوی، آب سیب، طالبی، آلو خشک و میوه‌های خشک دیگر و در بین سبزیجات نیز می‌توان به اسفناج اشاره کرد. برای مقابله با یبوست علاوه بر مصرف مواد غذایی ملین باید فعالیت بدنیتان را نیز بالا ببرید. بی‌تحرکی باعث تنبلی روده‌ها و تشدید مشکل یبوست می‌شود.

خوارکی هایی برای درمان یبوست

1- تمشک

تمشک یکی از غذاهای سرشار از فیبر است و هر فنجانش حدود 8 گرم فیبر دارد – این میزان، برابر فیبر توت فرنگی است. فیبر حجم مدفوعتان را افزایش می دهد تا کمک کند غذا به نرمی در مسیر گوارش به حرکت درآید. بعلاوه فیبر باکتری های درون روده را برای گوارش بهینه تغذیه می کند.

2- پرتقال

پرتقال در این زمینه کمک زیادی می تواند به شما بکند. پرتقال مقدار زیادی ویتامین C دارد که به نرم شدن مدفوع کمک می کند، فیبر دارد که به حجم گرفتن مدفوع کمک می کند و همچنین حاوی فلاونوئیدی به نام نارینجنین است که محققان می گویند مانند ملیّن عمل می کند. پرتقال را به صورت میان وعده یا در سالاد مورد استفاده قرار دهید.

3- آب

تامین آب بدن برای حرکت دادن روده ها ضروری است. بدون آب فراوان، مدفوع نمی تواند نرم شود و به راحتی در مسیر گوارش حرکت کند. جای تعجب نیست که چرا کم آب شدن بدن یکی از عوامل یبوست است. در روز همیشه به خاطر داشته باشید که آب بنوشید. می توانید با قطعات لیمو و خیار به آبی که می نوشید طعم اضافه کنید.

4- کفیر

نوشیدنی های لبنی تخمیر شده سرشار از پروبیوتیک هستند. کفیر 10 برابر بیشتر از ماست پروبیوتیک دارد. پروبیوتیک ها در اصل غذای باکتری های درون روده هستند و کمک می کنند گوارشتان تقویت شود. محققان به این نتیجه رسیده اند که پروبیوتیک می تواند به بهبود یبوست کمک و مدفوع را نرم تر کند. کفیر و ماست های حاوی پروبیوتیک را به صورت میان وعده یا همراه با وعده های اصلی میل کنید.

5- بادام

بادام ها سرشار از چربی های مفید برای قلب، پروتئین و فیبر هستند اما این میزان منیزیم بالای بادام است که روده را هیجان زده می کند. منیزیم اسید معده را خنثی می کند و مدفوع را در روده به حرکت در می آورد. تنها یک مشت بادام ( 28 گرم ) حاوی 25 درصد از منیزیم مورد نیازتان در طول روز است. بادام میان وعده خوبی است می توانید حتی در حال حرکت هم از آن استفاده کنید، می توانید از آرد بادام در پخت و پز و یا اسموتی نیز استفاده کنید.

6- آلو سیاه

این التیام دهنده قدیمی یبوست نه تنها سرشار از فیبر است ( 6 گرم فیبر در هر نصفه فنجان ) بلکه حاوی دی هیدروکسی فنیل ایزاتین نیز می باشد، ترکیب طبیعی که روده را تحریک می کند و همچنین نوعیقند(سوربیتول) که اثر ملین دارد. بعلاوه آلو سیاه دو برابر موز حاوی پتاسیم است. اگر به اندازه کافی پتاسیم دریافت نکنید ممکن است دچار یبوست و خستگی شوید. آلو سیاه را به صورت مستقیم، در سالاد یا به همراه ماست میل کنید.

7- گیاهانی که برگ سبز دارند

اسفناج، برگ چغندر و کلم سرشار از مواد مغذی هستند که به فعال شدن دستگاه گوارش از جمله فیبر کمک می کند( یک فنجان برگ چغندر حاوی 4 گرم فیبر است ). منیزیم به منقبض شدن روده و پتاسیم که برای تنظیم تعادل مایعات و انقباض عضلات مفید است کمک می کند. این سبزیجات را به سالاد و ساندویچ خود اضافه کنید و یا با روغن زیتون و سیر تفت دهید و میل نمایید.

8- سبوس گندم و قهوه، چای یا نوشیدنی های بدون کافئین

جای تعجب نیست که سبوس گندم به درمان یبوست و بهبود گوارش کمک می کند. لایه بیرونی دانه گندم حاوی فیبر است و هر فنجان آن 25 گرم فیبر دارد. می توانید از سبوس گندم در پخت و پز استفاده کنید تا مزایایش به بدنتان برسد و اگر به تنهایی برایتان کارساز نبود یک فنجان قهوه یا چای را نیز اضافه کنید.

چرا در بارداری دچار یبوست می شوید؟

در ادامه به بررسی عواملی که سبب به وجود آمدن یبوست و یا تشدید آن در بارداری می گردند، اشاره می کنیم.

هورمون های بارداری

تغییرات هورمونی در دوران بارداری، به خصوص در ماه های آخر، شل شدن برخی ماهیچه های جدار روده مانند ماهیچه ها یا عضله هایی که باعث فشارآوردن به غذاها به سمت دستگاه گوارش می شود را در پی دارد و در نتیجه خانم باردار این مشکل را پیدا می کند.

کم آبی بدن

اگر از حالت تهوع در ماه های اولیه بارداری رنج می برید، باید مقدار تعیین شده ای غذا و نوشیدنی برای حرکت روده هایتان بخورید.

قرص آهن

مکمل آهن، یکی دیگر از مواردی است که باعث ایجاد یبوست در دوران بارداری می شود. مکمل آهن گاهی در روند هضم غذا مشکل ایجاد می کند. بخشی از این آهن از جریان خون خارج می شود و برخی هم به سمت روده ها می رود. در ترکیب با سایر مواد، باعث حالت سفتی در شکم می شود.

رژیم غذایی نامناسب

از خوردن موادی که یبوست می‌آورد، خودداری کنید. مانند ماکارونی، انار و دانه‌ انار، مواد فلفل‌دار و تند، استعمال تریاک یا مشروبات الکلی، کشک، دوغ، کاکائو و قهوه (به‌مقدار زیاد).

مصرف اندک مایعات

عدم مصرف آب کافی باعث خشک و سفت شدن مدفوع می‌شود. مایعات در روده جذب می‌شوند و چنانچه شخصی آب کافی نیاشامد، احتمالاً آب به میزانی به روده نمی‌رسد که مدفوع نرم بماند و یبوست رخ می دهد.

کافئین و الکل

این مواد مدر هستند و تا حدی به دلیل افزایش جذب آب از روده، باعث از دست رفتن آب بدن می‌شوند. کاهش آب بدن نیز به نوبه خود به یبوست یعنی حالتی می‌انجامد که مایع کافی در مدفوع وجود ندارد.

عادت‌های بد روده

به تأخیر انداختن عمل دفع، می‌تواند آغازگر دوره بیماری باشد و عوارضی را بوجود آورد که در زیر ذکر شده است: پس از یک دوره زمانی، بیمار دیگر احساس دفع نمی‌کند. در نتیجه یبوست پیشرونده ایجاد می‌شود. برای مثال برخی اشخاص تمایلی به استفاده از سرویس‌های بهداشتی عمومی ندارند. عمل دفع را به دلیل مشغله زیاد به تأخیر می‌اندازند.

وارد شدن فشار روی روده توسط رحم سنگین

در ماه های آخر بارداری با بزرگ شدن جنین و افزایش حجم محتویات رحم، رحم فشار بیشتری بر روی روده ها وارد کرده است. این مشکل را بیش از پیش افزایش می دهد.

درمان یبوست در دوران بارداری

پزشکان برای حل مشکل یبوست در این دوران، توصیه می کنند که بیشتر آب بنوشید چون به حرکت روده ها کمک می کند.

پوست میوه را نکنید

اگر در دوران بارداری دچار یبوست شدید، سعی کنید پوست میوه را جدا نکنید. چون پوست میوه ها سرشار از فیبر هستند. در نتیجه به افزایش سرعت حرکت غذاها به سمت روده و اجابت مزاج شما کمک می کنند.

محصولات پروبیوتیک مصرف کنید

پروبیوتیک‌ها باکتری خوب موجود در دستگاه گوارش، به ویژه روده بزرگ را از نو ذخیره و احیا کرده است. به این ترتیب با مشکلات گوارشی از جمله یبوست مقابله می‌کنند. بر اساس برخی مطالعات، تعداد دفعات مزاج در افراد مبتلا به یبوست، حداقل پس از ۱۴ روز مصرف روزانه BB-12، به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد. با این حال باید توجه داشته باشید که لاکتیویا داروی ملیّن نیست. بلکه یک نوع ماست حاوی باکتری‌های طبیعی است که پیش‌تر نام بردیم و به تنظیم دستگاه گوارش کمک می‌کند. به طور کلی مکمل‌های پروبیوتیک بر کارکرد سیستم ایمنی، سرطان، اسهال ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک، اسهال مسافرتی، آلرژی، عدم تحمل لاکتوز و کلسترول افزایش یافته خون و تولید ویتامین‌ها در بدن اثرات مثبتی دارند. مصرف پروبیوتیک در تمام موارد ذکر شده باید با مشورت پزشک صورت بگیرد.

هر روز موادغذایی با فیبر زیاد بخورید

غلات و نان‌های کامل، برنج قهوه‌ای، میوه‌ها و سبزیجات تازه از منابعی هستند که می‌توانند به شما در رفع مشکل پیش آمده کمک قابل توجهی بکنند.

آب کافی بخورید

روزانه به میزان کافی آب بنوشید. نوشیدن یک لیوان آب میوه نیز در طول روز یا هنگام بیدارشدن بسیار مفید است.

دفع را به تاخیر نیندازید

روده‌های شما بعد از خوردن غذا فعال می‌شوند. پس زمانی را به سپری کردن در دستشویی اختصاص دهید. هر زمان نیاز به اجابت مزاج پیدا کردید این کار را به تعویق نیاندازید. عادت‌های رفتاری بر یبوست تأثیر می‌گذارند. چنانچه احساس دفع دارید، صبر نکنید و به سرعت به سرویس بهداشتی بروید. اما اگر نشسته‌اید و هیچ اتفاقی نمی‌افتد و دفع انجام نمی‌شود، “زور نزنید.” بلند شوید، چون با زور زدن و فشار آوردن باعث می‌شوید که بدن به این کار عادت کند. پس بهتر است اجازه دهید که مدفوع به طور طبیعی خارج شود. اما اگر تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی تأثیرگذار نبود، ملیّن برای دفع منظم و آسان مدفوع تجویز می‌شود. مصرف اکثر ملیّن‌ها برای بانوان باردار بدون خطر است، چون آنها توسط دستگاه گوارش جذب نمی‌شوند. بنابراین این داروها اثر جانبی بر روی نوزاد نخواهند داشت.

مکملی را که مصرف می‌کنید تغییر دهید

اگر مولتی‌ویتامینی که در دوران بارداری مصرف می‌کنید شامل آهن زیادی است و شما کم‌خونی حاد ندارید. از پزشک خود بخواهید آن را با مکمل دیگری که آهن کمتری دارد جایگزین کند.

به صورت منظم ورزش کنید

یکی از مزایای بی‌شمار ورزش منظم، بهبود عملکرد کلیه‌ی سیستم‌های بدن است. در صورت یبوست، می‌توانید با 20 تا 30 دقیقه ورزش به انجام عمل دفع کمک کنید. هر چه بیشتر فعال باشید، تخلیه شکم بهتر صورت خواهد گرفت. نرمش کنید و تحرک داشته باشید: با راه رفتن، شنا کردن و انجام یوگا، هم با بروز یبوست مقابله می‌کنید و هم حال عمومیتان بهتر خواهد شد.

انجیر بخورید

شب‌ها مقداری انجیر را در آب خیس کنید و صبح، ناشتا این انجیرها را همراه آب آن بخورید. این کار کمک زیادی به رفع یبوست و سهولت دفع خواهد کرد.

خاکشیر

نوشیدن شربت خاکشیر می تواند به رفع یبوست کمک زیادی کند. دو قاشق غذاخوری خاک شیر را در یک لیوان آب گرم ریخته و آن را میل کنید.

روغن زیتون

روغن زیتون و خود زیتون در جلوگیری از یبوست بسیار مفید هستند. در وعده های غذایی خود، زیتون و روغن زیتون را بگنجانید.

رازیانه

برای رفع یبوست یک قاشق چایخوری رازیانه را بو داده و با یک لیوان آب در هنگام خواب خورده شود. رازیانه بو داده به عنوان یک ملین خفیف عمل میکند.

انجیر خشک و بادام

انجیر خشک و بادام نیز برای درمان خانگی یبوست مزمن موثر است. به این منظور ۲ تا ۳ عدد انجیر خشک را با ۲ تا ۳ عدد بادام چند ساعت خیس کنید.

گشنیز

این گیاه علفی در تمام مناطق ایران رشد می‌کند. ساقه گیاه کوتاه و نازک و برگ‌های آن بسیار لطیف می‌باشد. تقویت کننده معده و ضد باکتری معده و روده است. برای جلوگیری از یبوست روزی ۲۰ گرم سبزی گشنیز را خُرد کرده و میل کنید. برای رفع یبوست روزی یک استکان آب گشنیز صبح ناشتا یا شب موقع خواب با یک قاشق روغن زیتون مصرف شود.

عسل

عسل در درمان یبوست به عنوان یک ملین ملایم عمل می کند و بسیار مفید است. مصرف دو قاشق چای خوری عسل سه بار در روز. شما همچنین می توانید هر یک از عسل و آب لیمو را به اندازه یک قاشق چای خوری در یک لیوان آب گرم مخلوط کنید و هر روز صبح با معده خالی مصرف کنی

لیمو

لیمو می تواند با تحریک دستگاه گوارش سبب درمان یبوست شود. آب نیمی از لیمو را گرفته و با یک لیوان آب گرم مخلوط کنید همچنین می توانید کمی نمک و عسل به آن اضافه کنید. نوشیدن آب لیمو در هنگام صبح با معده خالی همچنین میتوانید برای درمان یبوست یک لیوان آب لیمو را قبل خواب بنوشید. این درمان را برای چند روز دنبال کنید.

روغن کرچک

آخرین راه حل درمان خانگی یبوست با کمک طب سنتی، استفاده از روغن کرچک است. به این منظور یک قاشق چایخوری روغن کرچک را بعد از غذا بخورید. استفاده از روغن کرچک، بهتر است در خط آخر درمان یبوست مصرف شود.

درمان یبوست با آب کله پاچه

برای درمان یبوست مزمن با طب سنتی استفاده از آب کله پاچه توصیه می‌شود. آب کله پاچه باعث افزایش رطوبت و دفع مواد زائد روده‌ها می‌گردد. به این منظور تا دو هفته روزی یکبار آب کله پاچه را بخورید تا اجابت مزاج عادی گردد.

یبوست چیست و چگونه درمان می شود؟